Κλιματική αλλαγή προτύπου διαβίωσης

Δημοσιεύθηκε στην ελληνική ειδική έκδοση του Economist που κυκλοφόρησε με την Καθημερινή, την Πέμπτη 31 Ιουλίου 2008.





Σε πρόσφατη έρευνα που διενήργησε το Τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για το περιβάλλον και τη συμπεριφορά των Αθηναίων σχετικά με την προστασία του, σκιαγραφήθηκε ένα ακόμη ελληνικό παράδοξο. Ενώ ένας στους δύο κατοίκους του Λεκανοπεδίου (ποσοστό 44,8%) δηλώνει ότι η αλλαγή του τρόπου ζωής αποτελεί λύση για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της πόλης αλλά και του πλανήτη, ωστόσο μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό λαμβάνει μέτρα ή ενεργεί έτσι ώστε να βελτιώσει αυτή την κατάσταση. Συγκεκριμένα μόλις το 12,9% των κατοίκων της πρωτεύουσας κλείνει την τηλεόραση όταν δεν την παρακολουθεί και μόλις το 19,1% χρησιμοποιεί λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας για να μειώσει την κατανάλωση ρεύματος.

Το ίδιο αυτό παράδοξο, όμως, εμφανίζεται και εκτός συνόρων, σε έρευνα του McKinsey Quarterly που διενεργήθηκε σε χιλιάδες επιχειρήσεις παγκοσμίως. Συγκεκριμένα σε έρευνα μεταξύ 2.192 στελεχών επιχειρήσεων παγκοσμίως που διενεργήθηκε το Δεκέμβριο του 2007, ενώ το 60% των στελεχών αναφέρει ότι η κλιματική αλλαγή είναι στρατηγικής σημασίας για τις επιχειρήσεις τους, το 44% αυτών παραδέχεται ότι δεν αποτελεί σημαντικό θέμα στην καθημερινή τους ατζέντα. Και εδώ δηλαδή οι πράξεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής υστερούν κατά πολύ της εκπεφρασμένης σημασίας της.

Ωστόσο η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής είναι εδώ και είναι σαφές ότι οφείλουμε να δράσουμε το συντομότερο δυνατόν εφαρμόζοντας ένα νέο οικονομικό πρότυπο. Σύμφωνα με άρθρο του Jeffrey D. Sachs καθηγητή Οικονομικών και διευθυντή του Earth Institute του Πανεπιστημίου Κολούμπια: «εάν στους βασικούς οικονομικούς τομείς αναπτυχθούν και υιοθετηθούν «πράσινες» τεχνολογίες τις επόμενες δεκαετίες, σε ολόκληρο τον κόσμο, θα μπορέσει να μειωθεί σημαντικά η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα με κόστος μικρότερο του 1% του ετήσιου παγκόσμιου εισοδήματος. Με άλλα λόγια η υφήλιος μπορεί να συνδυάσει την οικονομική ανάπτυξη με τη μείωση των εκπομπών ρύπων».

«Για να μπορέσουμε όμως να καταλήξουμε σε μία συγκεκριμένη διεθνή συμφωνία», συνεχίζει ο γνωστός Καθηγητής, «χρειαζόμαστε ένα πραγματικό παγκόσμιο επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο θα καθορίζει ποιες νέες τεχνολογίες πρέπει να αναπτυχθούν, να δοκιμαστούν και να υιοθετηθούν και τί θα πρέπει να δαπανηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο».
Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και οι πρόσφατες αποφάσεις του G8, των οκτώ δηλαδή πλουσιότερων κρατών του κόσμου. Οι ηγέτες του G8 συναντήθηκαν από τις 7 έως τις 9 Ιουλίου 2008 στο Τογιάκο της Ιαπωνίας μαζί και με αρχηγούς κρατών του αναπτυσσόμενου κόσμου, και συζήτησαν θέματα που αφορούν στις κλιματικές αλλαγές και τη διεθνή οικονομική κατάσταση.

Συμφώνησαν στη μείωση μέχρι το 2050 τουλάχιστον κατά 50% των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με την υλοποίηση ενός Προγράμματος που ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Γιασούο Φουκούντα ονόμασε στην ομιλία του Πρόγραμμα «Cool Earth 50». Βέβαια το πρόγραμμα του Γερουσιαστή και υποψήφιου Προέδρου των ΗΠΑ Barack Obama είναι περισσότερο φιλόδοξο, μιας και προβλέπει τη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου κατά 80% έως το 2050, με βάση τα αέρια που εξέπεμπαν οι ΗΠΑ το 1990 και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας κατά 50% μέχρι το 2030.

Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τη δημιουργία Ταμείων Κλιματικής Αλλαγής (μία καινοτόμο προσέγγιση του θέματος προτείναμε στο «Μέρισμα» που κυκλοφόρησε με την εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 26 Ιουνίου 2008). Συγκεκριμένα η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB) ανακοίνωσε την πρόθεσή της να δημιουργήσει ένα νέο Ταμείο με σκοπό να επιβραδύνει την κλιματική αλλαγή και να βοηθήσει τις χώρες της περιοχής του Ασιατικού Ειρηνικού να προσαρμοστούν στον αναμενόμενο καταστρεπτικό αντίκτυπο της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η ADB θα παράσχει για το σκοπό αυτό αρχικά 40 εκ.$ στο Ταμείο Κλιματικής Αλλαγής, το οποίο θα είναι ανοικτό για περαιτέρω συνεισφορές σε αυτό από κράτη, οργανώσεις ανάπτυξης, ιδρύματα, ιδιώτες.

Επίσης, η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε την 1η Ιουλίου τη δημιουργία δύο Κλιματικών Επενδυτικών Κεφαλαίων (Climate Investment Funds) με σκοπό τη χρηματοδότηση με 5 δισ. $ για τα επόμενα 3 χρόνια αναπτυσσόμενων χωρών με τον ίδιο πάντα στόχο.

Τέλος, οι ΗΠΑ μέσω του Υπουργού Οικονομικών κ. Henry Paulson εξέφρασαν την πρόθεσή τους να υποστηρίξουν τη δημιουργία ενός Ταμείου Κλιματικής Αλλαγής από το G8 με αρχικό κεφάλαιο 10 δισ.$ για να μετριάσουν τον αντίκτυπο της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι κάτι έχει αρχίσει να κινείται σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι εξόχως κοινωνικό και οικονομικό. Η επιλογή που έχουμε να κάνουμε είναι μία: αλλάζουμε συμπεριφορά, αλλάζουμε τρόπους, αλλάζουμε συνήθειες όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Η στασιμότητα και σε αυτό τον τομέα μπορεί να οδηγήσει σε πολύ αρνητικά αποτελέσματα. Απαιτείται, λοιπόν, αυτό που επεσήμανε και στην ομιλία του ο ηγέτης των Βρετανών Συντηρητικών David Cameron στις 15 Ιουνίου του 2008: «ο επανασχεδιασμός όλης της οικονομίας και η απαγκίστρωσή της από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα». Απεξάρτηση που περνά μέσα από την καινοτομία στην παραγωγή και τη χρήση της ενέργειας, την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη χρήση νέων τεχνολογιών (π.χ. υβριδικά αυτοκίνητα).

Ευτυχώς δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Η κλιματική αλλαγή και η άνοδος των τιμών των ορυκτών καυσίμων αποτελούν τη μεγάλη ευκαιρία για όλους μας ώστε να υιοθετήσουμε ένα νέο οικονομικό και κοινωνικό πρότυπο περισσότερο βιώσιμο, περισσότερο ανθρώπινο. Ένα πρότυπο το οποίο θα έπρεπε ήδη να είχαμε εφαρμόσει. Ουδέν κακόν αμιγές καλού.