Βοιωτία: Ανακαλύπτοντας τα χωριά του Ελικώνα

Από το www.kathimerini.gr

Στον Ελικώνα, το βουνό με τις 16 κορυφές, τα έλατα και τα δάση βελανιδιάς, υπήρχε στην αρχαιότητα η πηγή της Ιπποκρήνης, από την οποία αυτός που έπινε νερό αποκτούσε το χάρισμα της ποίησης. Σε τούτο το βουνό, που υψώνεται ανάμεσα στον Κορινθιακό κόλπο και την πεδιάδα της Βοιωτίας, διεξάγονταν αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του Eρωτα και των Μουσών. Οι τελευταίες ήταν, άλλωστε, αυτές που ενέπνευσαν τον Ησίοδο να τραγουδήσει την απαρχή των θεών. Και ο μύθος τους είναι σήμερα αυτός που μας μάγεψε και ακολουθήσαμε μια λιγότερο γνωστή διαδρομή της Βοιωτίας (όχι, αυτή τη φορά δεν πάμε Αράχοβα και Παρνασσό), περνώντας από τα χωριά Αγία Αννα, Κυριάκι και Ζερίκι ή Ελικώνας, για να καταλήξουμε στην πρωτεύουσα του νομού, τη Λιβαδειά.

ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ

Χρειαστήκαμε περίπου μιάμιση ώρα για να διανύσουμε την απόσταση των περίπου 120 χιλιομέτρων που χωρίζουν την Αγία Aννα από την Αθήνα (έχοντας αφήσει την εθνική οδό και ακολουθήσει τον επαρχιακό δρόμο από Θήβα προς Λιβαδειά), όπως επίσης και αρκετή προσοχή στις στροφές λίγο πριν φτάσουμε. Το χωριό, που οι ντόπιοι ακόμη το θυμούνται με την ονομασία Κούκουρα, είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων στη ρίζα του κώνου της Παλιοβούνας, της υψηλότερης κορυφής του Ελικώνα (1.748 μ.).

Είναι δε περικυκλωμένο από ορεινή βλάστηση και, λόγω της θέσης του, από... ανεμογεννήτριες. Ορειβασία χωρίς μεγάλη δυσκολία, οδήγηση με τετρακίνητα αυτοκίνητα στις πλαγιές του για όσους έχουν τη δυνατότητα, αλλά κυρίως διαφυγή από το αστικό περιβάλλον, είναι αυτά που κυρίως προσφέρει η περιοχή. Υποδομές για εναλλακτικό ορεινό τουρισμό ακόμη δεν υπάρχουν.

Φτάνοντας ώς εδώ επισκεφτήκαμε τη Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς (κατασκευασμένη στα τέλη 16ου με αρχές 17ου αιώνα), η οποία έχει μείνει γνωστή ως κατάλυμα του Γεωργίου Καραϊσκάκη όταν επιχειρούσε στην περιοχή, και στην οποία η είσοδος επιτρέπεται μόνο στους άντρες! Επιστρέφοντας στο χωριό, το οποίο είναι διάσημο σε ολόκληρο το νομό για τις ταβέρνες με τα ντόπια κρέατα, πήραμε μια γενναία μυρωδιά άνοιξης απολαμβάνοντας -μεταξύ άλλων- εξαιρετικά γαρδουμπάκια.

ΚΥΡΙΑΚΙ

Αφήνοντας πίσω μας την Αγία Αννα και ξεκινώντας για το Κυριάκι, συναντήσαμε στο δρόμο μας το οροπέδιο της Αρβανίτσας, έναν τόπο απίστευτου φυσικού κάλλους στην καρδιά του Ελικώνα - σημείο εξαιρετικό για περίπατο ή ακόμα και πικνίκ. Εδώ, θαυμάσαμε την πλουσιότατη και πολυποίκιλη χλωρίδα του βουνού με τα πεύκα, τους κέδρους αλλά και τα αγριόχορτα και τα αμέτρητα αγριολούλουδα. Αν είστε τυχεροί και βρεθείτε εκεί τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι πιθανό να πετύχετε κάποια συναυλία καλής ελληνικής μουσικής.

Το Κυριάκι είναι ένα χωριό 2.500 κατοίκων με έντονη καθημερινότητα. Εδώ και δεκαετίες στηρίζει σε μεγάλο μέρος την οικονομική του ζωή στο εργοστάσιο Αλουμινίου στα Ασπρα Σπίτια και προσφάτως και στο εργοστάσιο Σωληνουργίας στη Θίσβη. Στο παρελθόν, φυσικά, τους πληθυσμούς της περιοχής έχουν θρέψει η κτηνοτροφία και η γεωργία (ελαιόδεντρα, αμπέλια, όσπρια), χωρίς όμως σήμερα να γνωρίζουν την πρότερη ανάπτυξη.

Ο σύγχρονος οικισμός πιστεύεται ότι είναι χτισμένος στο χώρο όπου βρισκόταν το αρχαίο Φλυγόνιο και στο σημείο Παλιόκαστρο σώζονται ερείπια της ακρόπολής του. Η περιοχή έχει άμεση σύνδεση με τον Κορινθιακό κόλπο, αφού σε μικρή απόσταση συναντάμε τους προερχόμενους από την αρχαιότητα παραθαλάσσιους οικισμούς με τις ονομασίες Ταρσός, Καριότι και Καραχάλιος. Κοντά στο χωριό βρίσκονται και τα οροπέδια Φούσκες και Μπαμπλούκι (με θέα στη θάλασσα!), καθώς και το φαράγγι Κλεισούρα με την τοξωτή του γέφυρα.

Σε απόσταση 11 χιλιομέτρων από το Κυριάκι και επάνω από την αρχαία Στείριδα, στις δυτικές πλαγιές του Ελικώνα, είναι χτισμένο το σημαντικότερο ίσως μνημείο της μεσοβυζαντινής εποχής στον ελλαδικό χώρο, η Μονή του Οσίου Λουκά. Εκτός από τη μοναδικότητα του τοπίου, αξίζει να την επισκεφτεί κάποιος για το αρχιτεκτονικό της μεγαλείο, τα κειμήλια και την ιστορική της σημασία. Η ίδρυσή της τοποθετείται περίπου πριν από δέκα αιώνες, ενώ στο χώρο της ευλόγησε τα όπλα της Βοιωτίας και της Φωκίδας για την επανάσταση του 1821 ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας.

ΖΕΡΙΚΙ Ή ΕΛΙΚΩΝΑΣ

Η τρίτη στάση αυτής της διαδρομής στη Βοιωτία έγινε σε ένα ουσιαστικά ερημωμένο χωριό, ή πιο σωστά σε ένα χωριό του... Σαββατοκύριακου, όπου δεσπόζουν τα μισογκρεμισμένα πετρόκτιστα σπίτια: στο Ζερίκι (σύγχρονη ονομασία Ελικώνας).

Το χωριό είναι χτισμένο δίπλα σε ένα φυσικό κοίλωμα, στο οποίο το χειμώνα συσσωρεύεται νερό και έτσι δημιουργείται μια μικρή λίμνη. Κάτοικοι μόνιμοι δεν υπάρχουν, ιδίως τους χειμερινούς μήνες, παρά μόνο Ζερικιώτες που το επισκέπτονται τα Σαββατοκύριακα, οπότε μπορεί και ο καθένας από μας να βρει το χωριό ενεργό και με κόσμο. Εδώ και κάποια χρόνια οι επίγονοι των παλιών κατοίκων έχουν αρχίσει να αναζητούν και να ανακατασκευάζουν τα ερειπωμένα σπίτια, δημιουργώντας καλαίσθητες παραδοσιακές κατοικίες.

Το χωριό έχει πλακόστρωτα δρομάκια και μια γραφική πλατεία, όπου και βρίσκει κανείς τα μόνα μαγαζιά που υπάρχουν για να γευτεί τις νοστιμιές, αλλά και τη φιλοξενία των ντόπιων.

ΛΙΒΑΔΕΙΑ

Και η περιήγηση ολοκληρώθηκε στην πόλη της Λιβαδειάς. Γεγονός είναι πως η πόλη αποτελεί κυρίως πέρασμα για εκδρομείς που γοητεύονται από τις χάρες του όμορου Παρνασσού, της πολύβουης Αράχοβας και των μυθικών Δελφών. Αυτό όμως δεν μεταφράζεται σε έλλειμμα ιστορικότητας και σε απουσία ενδιαφερόντων στοιχείων για τον επισκέπτη.

Η Λιβαδειά διαρρέεται από τον μικρό ποταμό Ερκυνα και πήρε το όνομά της από τον Αθηναίο Λέβαδο, ο οποίος εγκατέστησε τους κατοίκους στην πεδιάδα, αφού η παλιά πόλη είναι κτισμένη στους πρόποδες του Ελικώνα. Στη διάρκεια της παραμονής μας στην πόλη, περπατήσαμε το πλακόστρωτο μέχρι τις πηγές της Κρύας (δυστυχώς ο χώρος του «Ξενία» δεν λειτουργεί πια, αλλά υπάρχουν πολλά μαγαζάκια στη διαδρομή), ενώ θαυμάσαμε το εξαιρετικό σαν σμιλεμένο στο βράχο πέτρινο θέατρο της Κρύας, καθώς και τον παλιό νερόμυλο στον ποταμό Ερκυνα.

Τέλος, επισκεφτήκαμε το Μουσείο Παλαιών Επαγγελμάτων του Εμπορικού Συλλόγου Λιβαδειάς, αλλά και το αρχαίο Τροφώνιο Μαντείο ή Τροφώνιο Αντρο, που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου με το μεσαιωνικό κάστρο, όπου και έχουν βρεθεί τα ερείπια για τα οποία πιστεύεται ότι αποτελούν ό,τι απέμεινε από το Τροφώνιο, στο ιερό άλσος της αριστερής όχθης του ποταμού, προς τον προφήτη Ηλία. Για την ιστορία, το μαντείο του Τροφωνίου λειτουργούσε μέχρι και την κατάργηση των παγανιστικών τελετουργιών από τον Θεοδόσιο Α΄.